Stel je voor: je zit midden in een examen en ineens is alles uit je hoofd verdwenen. Geen enkel antwoord, hoe hard je ook nadenkt. Stress heeft je geheugen geblokkeerd. Dit is een black-out, een tijdelijke storing in je hersenen waarbij herinneringen niet worden overgedragen van het kortetermijn- naar het langetermijngeheugen. Maar wat gebeurt er precies tijdens zo’n black-out, en hoe ga je ermee om?
Black-outs, stress, vergeetachtigheid of een moment van zinsverbijstering: hoe je ze ook noemt, de meesten onder ons hadden er ooit al last van. Er hoeft niets ernstigs aan de hand te zijn, maar vervelend is het wel. Een black-out kan het best worden beschreven als een tijdelijke storing in de hersenen. Tijdens deze storing worden herinneringen niet overgedragen van het kortetermijngeheugen naar het langetermijngeheugen, wat resulteert in een tijdelijk geheugenverlies, ongeacht de inspanning die je doet om je te herinneren.
Wat is een black-out
Een black-out verwijst naar een tijdelijk verlies of een plotselinge verstoring van het bewustzijn of het geheugen. Tijdens een black-out kan een persoon enkele seconden tot enkele minuten bewusteloos zijn of kan het zijn dat ze zich niet kunnen herinneren wat er is gebeurd gedurende een bepaalde periode.
Black-outs kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder plotselinge dalingen van de bloeddruk, plotselinge stress of angst, alcohol- of drugsmisbruik, neurologische aandoeningen zoals epilepsie of zelfs extreme vermoeidheid. Het is belangrijk op te merken dat een black-out een symptoom kan zijn van een onderliggende medische aandoening en dat het altijd serieus moet worden genomen. Als iemand regelmatig black-outs ervaart, is het raadzaam om medische hulp te zoeken om de oorzaak vast te stellen en passende behandelingen te verkennen.
Wat is er aan de hand bij een black-out?
Wat er zich op dat moment precies afspeelt in onze hersenen, valt moeilijk te verklaren. Om dit te begrijpen, zou je iemand die plotseling niets meer weet tijdens een examen onmiddellijk moeten onderzoeken met een PET-scan, maar helaas is dat niet mogelijk. In feite komt het erop neer dat andere delen van onze hersenen overnemen wanneer we worden blootgesteld aan stress. Onze hersenen worden als het ware afgeleid door deze stress, waardoor de gebieden die normaal gesproken verantwoordelijk zijn voor het vormen van logische antwoorden of acties volledig worden geblokkeerd. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens een examen, een quiz of zelfs tijdens een sportwedstrijd.
Is het een groot probleem?
Hoewel velen van ons af en toe een black-out ervaren, is het niet noodzakelijk een terugkerend probleem en hoeft het daarom niet per se problematisch te zijn. Voor sommigen kan het echter een echte hindernis vormen bij het uitvoeren van hun werk of het voltooien van hun studie. In dergelijke gevallen is het zinvol om naar een oplossing te zoeken. Je kunt bijvoorbeeld overwegen om psychologische begeleiding te zoeken, waarbij je samen kunt werken aan manieren om beter met stress om te gaan. Helaas is het niet mogelijk om dergelijke stressvolle situaties 100 procent na te bootsen tijdens een sessie met een psycholoog, dus deze aanpak werkt niet voor iedereen.
Burn-out door stress
De wet van Yerkes-Dodson verklaart vaak waarom stress kan leiden tot black-outs. Deze wet, hoewel complex, legt kortweg uit dat er een cruciaal verband bestaat tussen stress en prestatie. Stress kan inderdaad leiden tot verbeterde prestaties, maar alleen tot op zekere hoogte. Wanneer het stressniveau echter te hoog wordt, vindt juist het tegenovergestelde plaats en kan een black-out optreden.
Hoe kun je een burn-out voorkomen
Hoewel een black-out zich op onverwachte momenten kan voordoen, zijn er manieren om het risico te verkleinen. Het consumeren van cafeïne kan bijvoorbeeld een negatieve invloed hebben op het brein, wat de kans op een black-out kan vergroten. Bovendien is het over het belangrijk om je stressniveau zo laag mogelijk te houden. Dit kan worden bereikt door voldoende rust en slaap te nemen, regelmatig te bewegen en op je ademhaling te letten. Ook te lang achter elkaar aan een moeilijke taak werken kan schadelijk zijn voor je brein: neem daarom regelmatig pauzes en vermijd overbelasting van je brein.
Wat kun je doen bij een burn-out?
Wanneer je een black-out ervaart, zijn er verschillende stappen die je kunt nemen om ermee om te gaan:
- Blijf rustig: Probeer kalm te blijven en paniek te voorkomen. Een black-out is meestal van korte duur en het is belangrijk om helder te blijven denken.
- Neem diepe ademhalingen: Adem langzaam en diep in en uit om jezelf te kalmeren en zuurstof naar je hersenen te brengen.
- Neem een korte pauze: Als mogelijk, neem een korte pauze en stap weg van de situatie die de black-out heeft veroorzaakt. Dit kan je helpen om te ontspannen en je gedachten te ordenen.
- Visualiseer: Probeer je te concentreren op positieve gedachten of beelden om je geest te kalmeren en jezelf te helpen herstellen.
- Vraag om hulp: Als je je niet goed voelt of als de black-out aanhoudt, aarzel dan niet om hulp te vragen aan een vriend, familielid of collega. Ze kunnen je ondersteunen en indien nodig medische hulp inschakelen.
- Leer van de ervaring: Probeer achteraf te analyseren wat mogelijk de black-out heeft veroorzaakt, zoals stress, vermoeidheid of andere factoren. Dit kan je helpen om soortgelijke situaties in de toekomst te vermijden of beter te beheren.
