De Cranberry. Welke vitamine zit er in en helpen ze tegen blaasontsteking?

Categories NieuwsPosted on

Rond het jaar 1839 spoelden na een schipbreuk, vaten gevuld met harde rode bessen aan op het strand van Terschelling. Jutters die dachten dat ze vaten wijn hadden gevonden, waren zeer teleurgesteld toen ze ontdekten dat de inhoud uit zure rode bessen bestond. De vaten werden in de duinvalleien leeggegooid en zo ontstond een unieke cultuur ver van de bakermat Amerika. Nu krijgen vrouwen met blaasontstekingen vaak het advies om cranberries te eten. Werkt dat?

Hoe kwam de Cranberry in Nederland?

In 1869 bleken vele duinvalleien op Terschelling reeds bedekt te zijn met een heideachtige vegetatie. In dat jaar ontdekte Botanicus Bioloog Holkema, dat het hier ging om de in Europa unieke ‘Aiton Oxycoccus Macro Carpon’, in de volksmond de Cranberries genoemd. Naar later bleek, kwam deze harde bes uit de noordelijke staten van Amerika. Indianen in die streken gebruikten het sap voor behandeling van pijlwonden, het verven van hun kleren en ter bescherming tegen blaasontsteking. Rond 1900 ontdekten de eilanders dat deze vreemde harde zure bessen enorm veelzijdig zijn en begon men ze te plukken en te eten. Vanaf 1910 werd de Cranberrycultuur, meer commercieel aangepakt. Vele Terschellinger pachters volgden elkaar in de loop der jaren op. De Cranberryvelden worden nu gepacht van Staatsbosbeheer.

Wanneer wordt de Cranberry geoogst?

De oogst van de Terschellinger Cranberries vindt plaats gedurende de maanden september en oktober. De hoeveelheid van de oogst vertoont een zeer grillig verloop. Daar de Cranberry een puur wilde vrucht is, zijn cultuur-technische maatregelen zoals bemesten, bevloeien, verzanden en dergelijke niet toegestaan.

De opbrengst is dan ook volledig afhankelijk van de natuurlijke omstandigheden. De Cranberry is een zeer sterke plant, maar is erg gevoelig voor nachtvorst. De periode tweede helft mei tot eerste helft juni, als de plantjes bloeien, is een gevaarlijke periode voor de bloesem.

Lees ook  Geen lactose? Alternatieven voor zuivel
cranberry

Met de hand geplukt

De oogst wordt uitgevoerd door ervaren plukkers, die met harkbakken de besjes van de struiken rissen. Een gedeelte wordt ook nog met de hand geplukt. Het betreft hier de bessen die bestemd zijn voor de versmarkt, die dus volledig onbeschadigd in doosjes in de winkels aangeboden worden. Dagelijks wordt de handgeplukte oogst op het bedrijf aangeleverd. Indien de bessen droog zijn, kunnen ze direct op de sorteermachine gesorteerd worden. Anders dienen ze eerst in een silo gedroogd te worden. De Cranberries worden via schudzeven naar grootte gesorteerd. De grootste soort is voor de versmarkt, de tweede soort is voor de productie van sap, wijn, siroop en zo. De kleinste soort is bestemd voor jam, compote en azijn.

Vitaminen in Cranberries

In de cranberry komen de volgende vitaminen voor:

  • vitamine A
  • vitamine C
  • vitamine B complex:
  • thianinB1
  • riboflavine
  • nicotinezuur
  • pantotheenzuur
  • pyridoxine
  • biotine sporen.

Cranberry en blaasontsteking

Cranberrysap zou goed zijn tegen blaasontsteking. Maar het drinken van deze zurige drank houdt niemand lang vol. Monique Caljouw onderzocht of het slikken van cranberrycapsules helpt. Het voorkomt blaasontsteking niet, maar de kans dat iemand het krijgt neemt af met 25%. Mevrouw de Wit (73) heeft een branderig gevoel bij het plassen. De huisarts stelt vast dat ze waarschijnlijk blaasontsteking heeft en schrijft een antibioticum voor. Van kennissen krijgt ze een fles cranberrysap. Dit zou een goed huismiddeltje zijn.

Cranberry’s (veenbessen) staan al jaren bekend als middel om blaasontstekingen te voorkomen. “Die faam hebben ze onder andere te danken aan de proanthocyanidines, een groep van verwante stoffen die voorkomen in de cranberry”, vertelt Monique Caljouw, senioronderzoeker aan de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde van het LUMC in Leiden. “Die stoffen, kortweg PACs genoemd, maken het bacteriën moeilijk zich vast te houden aan de blaaswand en zo een blaasontsteking te veroorzaken.”

Lees ook  Hoe werkt de menstruatiecup en waar koop je ze?

Vrouwen hebben vaker last van blaasontstekingen

Onder normale omstandigheden bevinden zich in de blaas geen bacteriën. Die kunnen hierin terechtkomen als het hen lukt via de urineleider omhoog te klimmen naar de blaas. Sommige omstandigheden maken dat gemakkelijker. Zo komt blaasontsteking vaker voor bij vrouwen dan bij mannen omdat de urineleider bij vrouwen ongeveer 10 centimeter korter is dan bij mannen. Ook een ziekte als diabetes vergemakkelijkt het krijgen van een blaasontsteking, net als ouderdom. Caljouw: “In verpleeghuizen komen blaasontstekingen veel voor. Bij kwetsbare ouderen, zoals dementerenden, kan het meer dan alleen wat lichamelijk ongemak veroorzaken. Het kan leiden tot ernstige verwardheid en soms zelfs aanleiding geven tot overlijden. Je kunt mensen die regelmatig een blaasontsteking krijgen dagelijks antibiotica geven. Je loopt dan echter kans dat de bacteriën hier resistent tegen worden.”

Natuurlijk middel tegen blaasontstekingen

De populariteit van cranberry’s als natuurlijk middel tegen blaasontstekingen, deed haar besluiten uit te zoeken of de bessen effectief zouden zijn tegen blaasontsteking bij verpleeghuisbewoners. “Een recent overzicht van wetenschappelijke studies vond geen positief effect. Daarbij ging het vooral om studies waarbij mensen cranberrysap hadden gedronken. Het blijkt in de praktijk moeilijk vol te houden om langere tijd dagelijks twee glazen van dit zurige sap te drinken.”

Cranberrycapsules geschikter

Het resultaat van het innemen van cranberryproducten om urineweginfecties te voorkomen wordt nogal eens betwist. Cranberrysap heeft een bittere smaak en kan maagklachten geven – daarom lukt het oudere patiënten vaak niet om voor langere tijd tweemaal daags een glas – de benodigde hoeveelheid – te drinken. “Cranberrycapsules zijn daarom geschikter”, meent Caljouw.

Kwetsbare ouderen

“Urineweginfecties komen vaak voor bij kwetsbare ouderen in het verpleeghuis, tot wel 50 procent per jaar. Bovendien zijn de nadelige effecten in deze groep ernstiger. Opvallend genoeg is de werking van cranberry’s nog niet goed onderzocht bij ouderen”, zegt Gussekloo. “Wij hebben ervoor gekozen ons te concentreren op kwetsbare ouderen in verpleeghuizen.

Lees ook  Met een warm bad verbrand je bijna net zoveel calorieën als een half uur wandelen

Effectiviteit

De cranberrycapsules bleken het vóórkomen van het aantal urineweginfecties met een kwart te verminderen. Dat was alleen het geval bij ouderen die bij het begin van de studie een hoog risico op urineweginfecties hadden (minimaal één urineweginfectie in het jaar ervoor, diabetespatiënt of het hebben van een urinekatheter).

Kosten

Een kanttekening is de kosteneffectiviteit van de capsules. Uit een gezamenlijke analyse met dr. Wilbert van den Hout van de afdeling Medische Besliskunde blijkt dat het meer kost om de capsules te verstrekken dan dat ze besparen op de kosten van infectiebehandeling. Gussekloo hoopt dat daar een mouw aan te passen is: “Wellicht kan het ronddelen efficiënter? Wellicht kunnen de capsules goedkoper worden?”

Resistentiegevaar

Dat neemt niet weg dat Caljouw en Gussekloo het een effectieve methode blijven vinden om urineweginfecties te voorkomen bij ouderen in het verpleeghuis. “Andere preventiemethoden zijn minder geschikt. Het toedienen van een lage dosering antibiotica ter preventie van blaasontsteking levert resistentiegevaar op. Vitamine C blijkt niet te werken en, zoals eerder gezegd, cranberrysap heeft nadelen. ”