Ongeveer tien procent van de bevolking heeft er last van: spierwitte vingers wanneer het koud is. Soms beperkt tot alleen de vingertoppen, bij anderen beïnvloedt het slechts bepaalde vingers. Zodra je weer in een warme omgeving bent, verdwijnt de verkleuring en kan je last krijgen van jeuk. Dit fenomeen staat bekend als het Raynaud-syndroom. Gelukkig hoef je je (meestal) geen zorgen te maken over dit verschijnsel.
Snel navigeren naar:
Wat is het Raynaud-syndroom
Het Raynaud-syndroom, ook wel het fenomeen van Raynaud genoemd, is een aandoening die de bloedvaten in delen van het lichaam, zoals vingers en tenen, beïnvloedt. Het wordt meestal veroorzaakt door een abnormale reactie van de bloedvaten op koude temperaturen of emotionele stress. Bij mensen met het Raynaud-syndroom vernauwen de bloedvaten in reactie op deze prikkels, waardoor de bloedtoevoer naar de betrokken gebieden tijdelijk wordt verminderd of afgesneden.
Geen bloed meer in de vingers
Waar komt die plotse verkleuring vandaan? Bij koude prikkels nijpen de bloedvaatjes in de vingers samen. Daardoor kan er geen bloed meer naar de vingers stromen en worden ze spierwit. Zodra je opnieuw in de warmte komt, kan het bloed weer stromen en worden je vingers plots knalrood en tintelen en jeuken ze heel hard. Dat is niet alleen vervelend, maar het kan ook beangstigend zijn voor mensen die voor het eerst zo’n aanval krijgen. Zorgen hoef je je niet te maken. Meestal is er geen onderliggende oorzaak en spreken we van een primaire vorm van het fenomeen van Raynaud, een soort overgevoeligheid aan koude. Best vervelend, maar gelukkig kan het geen kwaad.
Wie kan Raynaud-syndroom krijgen?
De ziekte van Raynaud treft vaak mensen die overigens in goede gezondheid verkeren. Het kan echter ook een symptoom zijn van, of een waarschuwingssignaal voor, hart- en vaatziekten of bepaalde vormen van reumatische aandoeningen zoals lupus, sclerodermie, polymyositis of dermatomyositis.
Bij sommige mensen treden af en toe milde aanvallen van Raynaud op, terwijl anderen vaker en ernstiger aanvallen ervaren. In sommige gevallen verdwijnen de symptomen van Raynaud vanzelf, maar bij een klein aantal mensen kan de vernauwing van de bloedvaten juist leiden tot toenemende pijn, wat dagelijkse activiteiten bemoeilijkt. Het is belangrijk op te merken dat de ziekte van Raynaud over het algemeen niet leidt tot necrose (afsterven) van de vingers en tenen.
De ziekte van Raynaud komt acht keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Deze aandoening staat ook bekend als het fenomeen van Raynaud, Raynaud-fenomeen of het Raynaud-syndroom.
Is Raynaud erfelijk?
Hoe het komt dat de ene persoon er wel last van heeft en de andere niet? Het zit vaak in de familie, maar ook mensen die medicijnen nemen tegen een hoge bloeddruk lopen meer kans om het fenomeen van Raynaud te krijgen, net als mensen die bijvoorbeeld een trauma aan de vingers hebben gehad. Maar het kan ook met je beroep te maken hebben. Als je vaak met een drilboor werkt bijvoorbeeld, maak je er meer kans op.
Gelukkig kun je — als je last hebt van het fenomeen van Raynaud — ook vermijden dat je een aanval krijgt. Het beste dat je kan doen is vermijden dat je koud krijgt. Ga in de winter niet naar buiten in een T-shirt en koop goede handschoenen. Als gewone handschoenen onvoldoende helpen, kan je opteren voor elektrisch verwarmde handschoenen. Die kunnen zelfs de toppen van je vingers lekker warm houden. En zo verdwijnen ook de witte vingers als sneeuw voor de zon.
Hoe ontstaat het Raynaud-syndroom
De oorzaak van de ziekte van Raynaud is onbekend. Wel is duidelijk dat bepaalde factoren een slechte invloed op de ziekte hebben. Deze factoren zijn:
- Vrouwelijke hormonen.
- Roken.
- Bètablokkers (medicijnen tegen hartritmestoornissen en hoge bloeddruk).
- Middelen tegen migraine.
Verder kan Raynaud voorkomen bij mensen die:
- lang met trillend gereedschap werken (boormachines, kettingzagen bijvoorbeeld);
- vaak toetsen aanslaan (typen, pianospelen).
Behandeling van de ziekte
In de meeste gevallen is behandeling van de ziekte van Raynaud niet nodig.
Bij ernstige symptomen kunnen vaatverwijdende medicijnen of zalven worden voorgeschreven. In zeldzame gevallen kan een operatie vereist zijn. Tijdens deze operatie schakelt een chirurg de zenuw uit die verantwoordelijk is voor het vernauwen van de bloedvaten (sympathectomie). Deze procedure wordt uitgevoerd onder lokale verdoving om te beoordelen of een dergelijke ingreep effectief zal zijn.
Voor sommige mensen met Raynaud kan bindweefselmassage gunstig zijn. Deze massage kan de bloedcirculatie verbeteren en de bloedvaten ontspannen. Als je interesse hebt in bindweefselmassage, kun je hiervoor terecht bij een fysiotherapeut of een praktijk gespecialiseerd in bindweefselmassage.
Wat kun je zelf doen bij de ziekte van Raynaud?
- Bescherm je handen, voeten en oren tegen kou en vermijd blootstelling aan (te) koud water.
- Stop met roken, aangezien roken de bloedvaten vernauwt en de symptomen kan verergeren.
- Voorkom wondjes aan je vingers of tenen en raadpleeg een huisarts als er toch wondjes ontstaan.
- Beheer je emoties, eventueel door middel van ontspanningsoefeningen.
- Let op bepaalde medicijnen die de bloedvaten kunnen vernauwen, zoals medicijnen tegen migraine, hoge bloeddruk of hartaandoeningen. Overleg met je arts als je deze medicijnen gebruikt, want sommige alternatieve medicijnen kunnen gunstiger zijn voor de ziekte van Raynaud.
- Houd een actieve levensstijl aan om de bloedsomloop te bevorderen.
- Tijdens een aanval kun je je vingers en/of tenen opwarmen, maar gebruik hiervoor geen heet water. Plaats ze bijvoorbeeld tussen je benen of onder je oksels, waar het aangenaam warm is
