Tot 1994 werd asbest veelvuldig toegepast in diverse bouwmaterialen zoals vloerzeil, golfplaten, afvoerbuizen, schoorstenen, plafondplaten, vensterbanken en kozijnenkit vanwege zijn brandwerende en isolerende eigenschappen.
Hoewel asbestvezels gevaarlijk zijn bij inademing, hoef je je geen directe zorgen te maken over de veiligheid van je huis als het voor 1994 is gebouwd, zolang het asbest stevig verankerd zit in ander materiaal. Het wordt pas een risico wanneer je gaat boren, zagen of breken, aangezien dit kankerverwekkende stoffen kan vrijmaken. Plan je klussen of renovaties in een huis van voor 1994? Laat dan vooraf controleren op de aanwezigheid van asbest om risico’s te vermijden.
Wist je dat zelfs kleine, losse objecten asbest kunnen bevatten? Dit geldt bijvoorbeeld voor oude warmhoudplaatjes, strijkijzers of bloembakken. Je hebt de mogelijkheid om ze persoonlijk naar de milieustraat te brengen. Het is raadzaam om eerst bij de gemeente te informeren over de juiste wijze van aanlevering. Vaak is het nodig om de voorwerpen in speciaal plastic in te pakken. In sommige gemeenten kun je dit plastic verkrijgen bij de milieustraat en zelfs een aanhanger lenen, maar dit is niet overal het geval.
Waar zit asbest in?
Vroeger werd het verwerkt in bouwmaterialen met asbestplaten zoals golfplaten, gevelplaten en schoorsteenpijpen. Ook zat het in vinylvloerbedekking en huishoudelijke apparaten en werden er paden en wegen mee verhard. Maar het kan ook in ander materiaal zitten, zoals plafondplaten, vensterbanken, vloerzeil en de kit van kozijnen. Of in losse spullen, zoals oude warmhoudplaatjes en bloembakken. Zolang het goed in ander materiaal vastzit, is er niet veel aan de hand en kun je het rustig laten zitten. Maar als je erin gaat breken, boren of zagen, komen er kankerverwekkende vezels vrij.
Komt het veel voor?
Overal waar gebouwen van vóór 1994 worden gerenoveerd, gesloopt of in vlammen opgaan, komt asbest vrij. Is dat erg? Nee, zeggen deskundigen. ,,Alleen bij extreme blootstelling aan asbestdeeltjes lopen mensen gezondheidsrisico’s. De kans op longkanker door passief roken is aanzienlijk groter”, zei Paul Baas, hoogleraar thoraxoncologie, werkzaam voor het AMC in Amsterdam en het Nederlands Kanker Instituut (NKI) ooit eens in een interview.
Hoe gevaarlijk is asbest?
Wie asbestdeeltjes inademt, kan onder andere longvlieskanker, asbestose of longkanker krijgen. Dat zijn ernstige en meestal ongeneeslijke ziekten met een lange lijdensweg. Een besmetting komt doorgaans pas na (tientallen) jaren aan het licht.
Zolang het zit waar het zit, is er niets aan de hand, zo is de vuistregel. Maar als het materiaal wordt verwijderd, is deskundigheid vereist. Asbestsanering is een heel beheerst proces, gebonden aan strikte normen en regelgeving. Bij branden werken alle brandweerkorpsen volgens het plan van aanpak asbestbranden.
Angst
Mensen, die roken én aan asbest worden blootgesteld hebben een grotere kans om longkanker te krijgen. Om ziek te worden van alleen asbest, moeten mensen intensief worden blootgesteld aan het materiaal én er genetisch gevoelig voor zijn. Wie één keer een plaatje asbest doormidden heeft gebroken, heeft weinig te vrezen. Bovendien duurt de latentietijd dertig tot vijftig jaar. Natuurlijk, een pechvogel wordt al na tien jaar ziek.
Verschillende soorten
Hoe kun je asbest herkennen? Het is lastig te herkennen. Het is er in zes verschillende soorten, onderverdeeld in kleuren, die tot het verbod in 1993 in ongeveer 3500 producten zijn verwerkt. Wit is de meest voorkomende soort. Dit materiaal werd vooral gebruikt om materialen sterker en duurzamer te maken.
- Bruin en blauw werden gebruikt vanwege hun goede isolerende werking.
- Geel, groen en grijs zijn min of meer bijvangsten van het natuurlijke product asbest en zijn nauwelijks verwerkt in materialen.
Verbod asbest
Vanaf eind jaren 70 is het gebruik van asbest geleidelijk teruggedrongen. Vanaf 1983 mocht er bijvoorbeeld geen vloerzeil met asbest meer verkocht worden. Sinds 1993 is het gebruik in Nederland grotendeels verboden. Vanaf 2005 is er een totaalverbod op gebruik (in nieuwe producten) en hergebruik. Maar in oudere woningen is het vaak nog aanwezig.
In 2024 moet asbest overal verwijderd zijn. Dat is vanwege de gezondheidsrisico’s wel specialistisch werk. De mensen die zich er mee bezig houden, zijn helemaal ingepakt en dragen maskers om te voorkomen dat ze de minuscule deeltjes kunnen inademen of hun kleding in aanraking komt met de stof.
Mag je asbest zelf verwijderen?
In principe niet. Het weghalen, bijvoorbeeld bij de sloop van een pand, is aan strenge regels gebonden. Alleen als het niet kan beschadigen en geen vezels kunnen vrijkomen, mag je zelf een beperkte hoeveelheid asbest verwijderen. In alle andere gevallen moet een gecertificeerd bedrijf komen voor een asbestinventarisatie. Zij moeten het ook verwijderen. Ook moet het worden gemeld bij de gemeente. Je kunt ook op de site van milieu centraal checken of je asbest hebt