Mazelen is een van de meest besmettelijke virussen ter wereld, en hoewel het dankzij vaccinaties in Nederland minder voorkomt, lopen ongevaccineerde kinderen en volwassenen nog steeds risico. Wat zijn de symptomen, hoe voorkom je besmetting, en waarom is vaccinatie zo belangrijk? In dit artikel lees je alles over de risico’s, hoe de ziekte zich verspreidt, en hoe vaccinatie beschermt tegen ernstige complicaties.
Mazelen: een zeer besmettelijke ziekte
Mazelen, ook bekend als morbilli, is een van de meest besmettelijke ziekten ter wereld en wordt veroorzaakt door het mazelenvirus. Het virus verspreidt zich van persoon tot persoon via druppeltjes die vrijkomen bij hoesten, niezen of praten. Dankzij vaccinatie komt de ziekte in Nederland minder voor, maar ongevaccineerde kinderen en volwassenen lopen nog steeds risico op besmetting.
Symptomen van mazelen: Hoe herken je mazelen?
Mazelen begint vaak plotseling met symptomen zoals koorts, een algemeen gevoel van onwelzijn, verkoudheid en hoesten. Hier zijn de meest voorkomende symptomen:
- Hoge koorts die kan fluctueren
- Rode, ontstoken ogen
- Kleine witte vlekjes in de mond (Koplik-vlekjes)
- Huiduitslag: na enkele dagen ontstaan er rode, ruwe vlekken die achter de oren beginnen en zich verspreiden over het hele lichaam
De witte vlekjes in de mond zijn typerend voor mazelen en verdwijnen na 2 tot 3 dagen. De huiduitslag houdt vaak 7 tot 10 dagen aan en kan jeuken.
Hoe krijg je mazelen? Besmetting en risicofactoren
De ziekte is zeer besmettelijk en kan zich snel verspreiden onder ongevaccineerde mensen. Besmetting gebeurt via druppeltjes in de lucht of via oppervlakken waarop het virus tijdelijk kan overleven. Mensen zijn meestal besmettelijk vanaf vier dagen vóór tot vier dagen ná het verschijnen van de huiduitslag. De incubatietijd – de tijd tussen besmetting en het optreden van symptomen – is meestal 10 dagen.
Wie kan mazelen krijgen?
Iedereen zonder immuniteit kan mazelen oplopen. Mensen die niet zijn gevaccineerd, zoals baby’s onder de 12 maanden, en volwassenen die nooit gevaccineerd zijn, lopen een groter risico. Ook personen met een verzwakt immuunsysteem lopen risico op ernstige ziekte bij besmetting met het virus.
Is mazelen gevaarlijk? Wat zijn de risico’s?
De meeste mensen herstellen binnen 1 à 2 weken, maar mazelen kan leiden tot ernstige complicaties zoals oorontsteking, longontsteking of zelfs hersenontsteking. Het risico op complicaties is groter bij zuigelingen, kinderen jonger dan 5 jaar en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Bij 1 op de 1.000 gevallen kan hersenontsteking optreden, wat levensbedreigend kan zijn.
Het belang van vaccinatie tegen mazelen
Vaccinatie is de meest effectieve manier om de ziekte te voorkomen. In Nederland krijgen kinderen via het Rijksvaccinatieprogramma het BMR-vaccin, dat beschermt tegen bof, mazelen en rodehond. Dit vaccin wordt toegediend op de leeftijd van 14 maanden en opnieuw op 9-jarige leeftijd. Na de eerste vaccinatie is ongeveer 95% van de kinderen beschermd; na twee vaccinaties stijgt dit naar 99%.
Een hoge vaccinatiegraad is belangrijk voor groepsimmuniteit. Als meer dan 95% van de bevolking gevaccineerd is, kan het virus zich minder goed verspreiden, wat uitbraken voorkomt.
Mazelen in Nederland: recente uitbraken
Door een dalende vaccinatiegraad neemt het risico op uitbraken toe. In 2024 was er een uitbraak in Eindhoven waarbij 15 ongevaccineerde personen besmet raakten. Sinds begin 2024 zijn er 169 meldingen van mazelen in Nederland (Bron RIVM). Er was geen sprake van een landelijke uitbraak. De laatste grote uitbraak in Nederland was in 2013, toen enkele duizenden mensen ziek werden en een 17-jarig meisje aan de ziekte overleed. Daarom benadrukt de GGD het belang van vaccinatie.
