Koolmonoxide of koolstofmonoxide is een giftig zenuwgas en staat bekend als sluipmoordenaar: je proeft of ruikt of ziet het niet. Bij inademing raak je al snel bewusteloos. Zelfs met voldoende frisse lucht in de buurt8 belemmert koolmonoxide het zuurstoftransport in de bloedbaan. Volgens cijfers van de brandweer overlijden er jaarlijks gemiddeld elf mensen aan koolmonoxidevergiftiging. Nog eens 150 mensen moeten naar het ziekenhuis.
Verschijnselen koolmonoxidevergiftiging
Het komt in ons lichaam terecht door inademing. De eerste verschijnselen bij een acute blootstelling zijn:
- hoofdpijn,
- misselijkheid,
- overgeven,
- duizeligheid,
- dubbelzien,
- vermoeidheid,
- geheugenverlies
- flauwvallen.
Blootstelling aan een té hoge concentratie koolmonoxide (CO) kan tot CO-vergiftiging leiden. Dat voelt in eerste instantie als een beginnend griepje: je krijgt hoofdpijn, wordt misselijk, moet overgeven en bent moe. Ook verwardheid kan optreden. Verdere blootstelling aan het gas kan bewusteloosheid, blijvende hersenschade of zelfs de dood tot gevolg hebben.
Wanneer gevaarlijk?
Een blootstelling aan een relatief lage waarde kan al gevaarlijk zijn: het kan leiden tot desoriëntatie of in slaap vallen, waardoor het slachtoffer zichzelf niet in veiligheid kan brengen en verder bedwelmd kan raken, mogelijk met de dood tot gevolg. Heel hoge concentraties kunnen binnen 1 minuut tot bewusteloosheid leiden of binnen 10 minuten tot de dood.
Hoe ontstaat koolmonoxidevergiftiging?
Koolmonoxidevergiftiging komt het meeste voor als gevolg van:
- Een verkeerd geïnstalleerd, kapot of slecht werkend verbrandingstoestel: kachel, geiser, cv of combiketel.
Het risico van een koolmonoxidevergiftiging wordt nog veel groter als het verbrandingstoestel in een kleine, slecht geventileerde ruimte staat. Bijvoorbeeld op een boot, in een caravan of in een kleine doucheruimte. En ook als er geen directe afvoer van het toestel naar buiten is. - Niet goed geïnstalleerde of beschadigde afvoer- en schoorsteenkanalen als gevolg van lekken in afvoerbuizen en schoorsteenkanalen of aansluitingen en gebrekkig onderhoud van de afvoerkanalen.
- Verkeerde stookgewoonten, bijvoorbeeld door kachels en open haarden te gebruiken als allesbranders.
Bij gebruik van hout of het gebruik van haard en kachel als allesbrander gaat vervuiling van de afvoerkanalen en schoorsteen een stuk sneller en kunnen er hogere temperaturen ontstaan. Dit heeft weer een effect hebben op de constructieve staat van de kanalen. Bij een vervuilde schoorsteen komen de verbrandingsgassen, en daarmee ook koolmonoxide, ook in huis terecht. - In situaties waarbij gas, olie of hout wordt verbrand in een afgesloten ruimte. Maar er zijn ook mensen die binnenshuis barbecueën, een heater gebruiken in een schuurtje of in een afgesloten partytent.
Koolmonoxidemelder
Omdat je koolmonoxide niet ruikt, proeft of ziet kan een koolmonoxidemelder levens redden. Een koolmonoxidemelder is een apparaat dat een alarm geeft als de hoeveelheid koolmonoxide in de lucht te groot wordt. Het moet niet gezien worden als een vervanging van de (jaarlijkse) controle van een verbrandingstoestel, maar zo’n melder kan wel levensbedreigende situaties voorkomen. Zo word je tijdig gealarmeerd voordat je het bewustzijn verliest. Ongevallen met koolmonoxide kun je écht voorkomen. Ventileer je huis verder continu. Controleer je verbrandingstoestellen regelmatig en hang een CO-melder op.
Hoe werkt een koolmonoxidemelder?
De sensor van een koolmonoxidemelder bestaat uit een gel. In deze gel zit onder andere zwavelzuur als elektrolyt. Als de sensor in de koolmonoxidemelder wordt blootgesteld aan hogere concentraties koolmonoxide dan normaal in een huishouden voorkomt, begint een chemische reactie. De concentratie van koolmonoxide drukken we uit in PPM (parts per million)
Waar moet ik op letten als ik een koolmonoxidemelder koop?
Koop alleen een koolmonoxidemelder die de norm NEN-EN 50291 op de verpakking heeft staan. Dit betekent dat hij aan de technische eisen in deze norm voldoet. Koop bij voorkeur een koolmonoxidemelder die 5 tot 10 jaar lang meegaat. Op de website van de Consumentenbond staat lijst met veilige koolmonoxidemelders.
Combimelder
Kies niet voor een combimelder waarbij een rookmelder en een koolmonoxidemelder in één apparaat zijn gevoegd. Kies ervoor om zowel aparte rookmelders te plaatsen én aparte koolmonoxidemelders, omdat ze op verschillende plaatsen gemonteerd dienen te worden.
Het is belangrijk een koolmonoxidemelder op te hangen, op de juiste plaats – niet alleen bij geisers en gaskachels, maar ook bij (moderne) cv-ketels, stelt de brandweer.
Wat moet je doen als je koolmonoxide vermoedt?
- Zet ramen en deuren open
- Ga naar buiten en zeg tegen je huisgenoten dat ook zij het huis moeten verlaten
- Bel de hulpdiensten (112)
